حلقه رسانه‌ای ضدانقلاب و خبرنگاران و چهره‌های شناخته‌شده‌ای گفتیم که پس از خروج از کشور، پایه‌گذار شبکه‌ها و سایت‌های خبری فارسی‌زبان بیگانه شدند. به جز شبکه سلطنتی بی‌بی‌سی فارسی که با بودجه دولت انگلیس اداره می‌شود، رسانه‌های دیگر فارسی‌زبان بیگانه هستند که هم‌عرض بی‌بی‌سی و با نیروهایی که میان دو سه سایت دست به دست می‌شوند، به تولید محتوا بر ضد فرهنگ، اعتقادات، نظام سیاسی و ... مردم ایران مشغول هستند.

کادر این شبکه‌ها همانطور که در مطالب قبلی اشاره شد، خبرنگاران سابقا تجدیدنظرطلب و اصلاح‌طلب نشریات داخلی هستند که پس از زمینه‌سازی در داخل و چراغ سبز در خارج، به بهانه‌های مختلف از کشور گریختند و به خدمت ارگان‌های بیگانه درآمدند. یکی از مقاصد عمده «خبرنگاران فراری»، مؤسسه روز و روزنامه اینترنتی موسوم به «روزآنلاین» است که پدرخوانده «خبرنگاران فراری» و -به تعبیر خودش- «بچه‌های خبرنگار» اصلاح‌طلب، مسعود بهنود به همکاری چند تن دیگر، راه‌اندازی کردند تا به خانه امید «بچه‌ها» تبدیل شود. (گزارش مشرق از مسعود بهنود و مأموریت وی در برنامه‌ دیدبان بی‌بی‌سی)

درباره این شبکه که با برنامه‌ای منسجم سال‌هاست سوژه‌های خود را از میان این «بچه‌ها» انتخاب می‌کند و طی چند مرحله از اصلاح‌طلب به تجدیدنظرطلب، اپوزیسیون داخلی و در موقعیت مناسب به خبرنگار فراری تبدیل میکند، گفتنی‌های بسیاری هست و از آن بیشتر خواهیم گفت. اما آنچه در سطور پیش‌رو به آن خواهیم پرداخت، منبع تأمین‌ مالی شبکه مورد اشاره است که در بررسی ماهیت، کارکرد و اهداف آن، نقاط تاریک بسیاری را روشن می‌نمایند.

بنیاد هلندی «هیفوس» (HIVOS) در کنار برخی نهادها و پارلمان‌های اروپایی، بار اصلی کمک مالی به این شبکه رسانه‌ای را به دوش می‌کشد. در ادامه از نمایی نزدیکتر این بنیاد را بررسی می‌کنیم تا ببینیم کدام انگیزه‌ها و اهداف این بنیاد در حمایت مالی از شبکه مذکور تأمین می‌شود.


براندازی «انسان‌دوستانه»

هیفوس (HIVOS) مخفف نام «مؤسسه توسعه همکاری‌های انسان‌دوستانه» است که 47 سال پیش در شهر لاهه هلند بنا نهاده شد؛ بنیادی که با شعار «انسان بدون مرز»، هدف خود را گسترش همکاری‌ها و کمک‌های مالی انسان‌دوستانه به کشورها و سازمان‌های آفریقایی، آمریکای لاتین و آسیا اعلام کرده است. بیشترین تمرکز این کمک‌ها و حمایت‌ها در حوزه‌ تغییرات اجتماعی، فعالان فضای مجازی و ابتکارات محلی است.

در شرح چرایی تشکیل این بنیاد،‌ تأکید شده است که هیفوس اساساً بنیادی غیرمذهبی یا به عبارت دقیق‌تر ضدمذهبی است که فلسفه وجودی‌اش بر پایه مقابله با سازمان‌های مذهبی هلند شکل گرفته است. هیفوس حالا در کشورهای اندونزی، کاستاریکا، زیمبابوه، کنیا، بولیوی، هند، اکوادور، گواتمالا، تانزانیا، آفریقای جنوبی و تیمور دارای دفاتر منطقه‌ای و محلی است و مجموعا در 26 کشور نیز فعال است.

هیفوس از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که در مجموع چهار هدف اصلی را در کشورهای مقصد دنبال و برنامه‌هایی را با این عناوین اجرا می‌کنند: توسعه اقتصادی، دموکراسی و حقوق بشر، فرهنگ و نسل‌‌ها، ابزارهای ارتباط جمعی و رسانه و روابط خارجی.

گفتیم که این بنیاد در کشورهای مختلفی دفاتر منطقه‌ای و محلی دارد که اجرا و پیش‌برد برنامه‌های این بنیاد را عهده‌دار هستند، اما یک استئناء نیز وجود دارد؛ منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا. اجرای برنامه‌های هیفوس در کشورهای غرب آسیا و شما آفریقا را همچنان دفتر مرکزی این بنیاد در لاهه بر عهده دارد که بدون هیچ توضیح اضافه‌ای از برنامه و توجه ویژه سران آن برای کشورهای منطقه حکایت دارد.



مدیران و حامیان مالی هیفوس

سهامداران هفیوس به چند دسته تقسیم می‌شوند. بخشی از سهام هیفوس متعلق به فعالان مدنی و سیاسی هلندی است. بخش دیگری از آن هم برای دولت و پارلمان هلند و سازمان‌های دولتی است که به این بنیاد پول تزریق می‌کنند. همچنین،‌ برنامه‌هایی که هیفوس اجرا می‌کند، حامیان دیگری هم دارد؛ وزارت خارجه هلند، شبکه امیدیار، اتحادیه اروپا، بنیاد فورد و امثالهم - بنیادهایی با اساسنامه‌های مشابه و اهداف یکسان - از جمله همراهان هیفوس در برنامه‌های این بنیاد برای کشورهای درحال توسعه هستند. به ادعای هیفوس، بیش از 700 سازمان در سراسر جهان، این بنیاد را یاری می‌کنند.


مدیریت اجرایی هیفوس از سال 2013 تا کنون بر عهده «ادوین هویزینگ» (Edwin Huizing) گذاشته شده است. هویزینگ پیش از این از مدیران این بنیاد در دفتر منطقه‌ای شرق و جنوب آفریقا بود که به دلیل پیش‌برد موفقیت‌آمیز برنامه‌هایی با محوریت آزادی‌های«زنان» و آزادی ازدواج و ارتقاء حقوق «همجنس‌بازان» مورد تقدیر قرار گرفت. جمهوری دموکراتیک کنگو، آخرین محل مأموریت آقای هویزینگ پیش از سفر به لاهه و به دست گرفتن سکان هدایت برنامه‌های هیفوس برای منطقه‌ ما بود.

یکی از برنامه‌های جالب توجه هویزینگ که مورد تأکید هیفوس برای اجرا در غرب آسیاست، حمایت از استقلال زنان از مردان در داشتن فرزند است. بدین ترتیب، این بنیاد به زنان کمک می‌کند تا بدون نیاز به ازدواج یا نیاز به مردان به هر شکل، بتوانند نسبت به بچه‌دار شدن اقدام کنند. توضیح بیشتری درباره مکانیزم‌های اجرای این برنامه داده نشده است، اما حمایت از پدیده‌هایی مانند آنچه امروز به نام «ازدواج سفید» شناخته می‌شود و شکل گرفتن خانواده‌های تک والدی، از جمله این راه‌هاست.



هیفوس و ایران

فعالیت هیفوس در ایران به سال‌های پس از 1378 بازمی‌گردد که این بنیاد توانست ارتباط نزدیکی با سازمان‌های مردم‌نهاد داخلی برقرار کند. اما با آشکار شدن ارتباط این بنیاد با عناصر ضدانقلاب - که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره خواهد شد- و فعالیت‌های ضدنظام این مجموعه، دولت ایران در سال 1385 نام هیفوس را به لیست سازمان‌های برانداز افزود و هرگونه فعالیت این بنیاد یا همکاری با آن را ممنوع کرد. در همان زمان، «مارسل ون در هیدن» (Marcel van der Heijden) مدیر برنامه حقوق بشر و گسترش دموکراسی هیفوس اذعان کرد که این بنیاد به به افراد و سازمان‌هایی در داخل کشور پول پرداخته است: «کار با فعالان مدنی در ایران بسیار مشکل شده است. افرادی که از کشورهای غربی پول دریافت کرده‌اند به بازیچه شدن دست بیگانگان متهم شده‌اند.» هیفوس نیز در اقدامی متقابل اعلام کرد نام ایران را به لیست سیاه اضافه کرده است، اما در ادامه می‌بینیم که برنامه‌های ضدایرانی این بنیاد تا به امروز ادامه پیدا کرده است.

برنامه‌های هیفوس در ایران بیشتر بر حوزه «حقوق بشر» متمرکز شده است و در سه محور «حقوق زنان»، «حقوق هم‌جنس‌بازان» و «زندانیان» با مشارکت دو گروه دنبال می‌شود؛ یکی از طریق شبکه‌ رسانه‌ای وابسته به هیفوس در خارج و برخی دنباله‌های داخلی آن و دیگری با استفاده از اپوزیسیون داخلی -و خارجی- و برخی فعالان مدنی.

در گزارش عملکرد سال 2014 هیفوس درباره فعالیت‌های این بنیاد در ایران یا در ارتباط با ایران آمده است که هیفوس تلاش می‌کند کمک‌های فنی و اقتصادی و ایجاد ظرفیت برای سازمان‌های ناظر و گزارش‌ دهنده نقض حقوق بشر در ایران را فراهم کند، همچنین بر روی قوانین جایگزین و اجرای اصلاحات از طریق کمپین‌ها و تبلیغات کار می‌کنند.

هیفوس در سال 2013 نیز با تربیت و آموزش 600 متخصص کامپیوتر و اینترنت، آن‌ها را برای ایجاد دسترسی به اینترنت آزاد و بدون فیلتر در ایران به کار گرفت. همچنین نرم‌افزارهای فیلترشکنی را هم تولید و به کاربران ایرانی عرضه کرد که به اذعان خود هیفوس، تنها در یک مورد بیش از 50هزار کاربر آن را دریافت و تکثیر کرده‌اند.

کلاهبرداری با تابلوی همجنس‌بازی

یکی از این برنامه‌ها، «نه به تغییر اجباری جنسیت» در حمایت از همجنس‌بازی و همجنس‌بازان در ایران بود که بنیاد هیفوس با همکاری وزارت خارجه هلند با اختصاص مبلغ 180 هزار یورو، از اواخر 2012 کلید زد. عامل اجرای این پروژه، شرکت‌هایی به نام «عدالت برای ایران» و «عدالت در عمل» -ثبت‌شده در انگلیس- هستند که با بررسی سوابق این دو شرکت مشابه، به دو اسم می‌رسیم؛ «شادی امین» - با نام اصلی سهیلا امین ترابی - و «شادی صدر». البته شادی صدر پس از مدتی استعفا می‌دهد و مستقلا با برنامه‌های هیفوس همکار می‌کند.


بنابر اسناد اداره ثبت شرکت‌ها در بریتانیا، این شرکت‌های ثبت شده فقط و فقط یک عضو دارد و آن نیز کسی نیست جز «شادی امین» که با پوشش شبکه‌ رسانه‌ای وابسته به هیفوس به وکیل مدافع همجنس‌بازان در ایران تبدیل شده است.



ماریچه اسخاکه نماینده هلندی پارلمان اروپاست که با تغییر فضای سیاسی کشور پس از انتخابات 92، رفت و آمدهایی به همراه هیئت‌های اروپایی به کشور داشته است که با حاشیه‌هایی نیز همراه بود. خانم اسخاکه اساسا به عنوان یک فعال حقوق بشر و حقوق زنان شناخته می‌شود که سفرهایش به ایران نیز برای پیگیری همین موارد بود - که در قالب دیدار با محکومان امنیتی و چهره‌های سیاسی معارض انجام شد. اسخاکه پس از بازگشت به کشورش، درباره سفر به ایران و حواشی آن در سایت شخصی‌اش می‌نویسد:

«برای رسيدن به برابری زن و مرد در ايران راه درازی در پيش است. با آنکه آمار تحصيلات و اشتغال زنان در اين کشور اميدوارکننده است، قوانين خانواده و کار راه را برای تبعيض باز گذاشته اند. حضور سياسی زنان در عرصه های رسمی نيز بسيار پايين است. ما با خانم ابتکار، معاون رئيس جمهور، راه های مورد نظر او برای اصلاح اين وضعيت را بررسی کرديم.»


او همچنین با استقبال از جنجال‌ها و حواشی بوجود آمده درباره پوشش نامتعارفش در ایران می‌گوید: «اينکه من بايد در ايران پوشش داشته باشم، چيزی است که مطمئنن من به آن فکر می کنم و برای آن تصميم می گيرم چرا که برای من که هر روز حجاب ندارم، موضوعی بسيار غيرطبيعی است. کاش کسانی که با پوشش من مشکل داشتند، در ديدارهايی که با من داشتند،‌ به صورت شخصی به خود من دراينباره می گفتند. و من نمی دانستم نشان دادن گردن آنچنان مهم است.  و من در ايران،‌ زنان را با حجاب های بسيار متنوعی می بينم. برخی چادر دارند و برخی ديگر روسری های نازکی دارند که بعضا از سرشان هم ميفتد.  در نتيجه من فکر نمی کردم مدل من ، ‌برای پوشش موهايم، که مجبور بودم انجام بدهم،  به چنين بحثی تبديل بشود.  اما خب من در اين دو روز حمايت های زيادی از زنان و مردان ايرانی دريافت کردم که می گويند منتقدان به من افراد تندرويی هستند که احتمالا خوشحال نيستند که من به ايران سفر کردم. به نظرم در نهايت اين مباحثه مهمی است که حال در پی پوشش من شدت گرفته است.»

اما این همه اقدامات ایشان نیست. خانم اسخاکه، بصورت سازمان‌یافته و از طریق همکاری با عناصری ضدانقلاب و ضدایران چون «شادی صدر»، «شادی امین»، «شیرین عبادی» و ... در سازمان‌هایی که به همین‌منظور تأسیس شده‌اند، فعالیت می‌کند.



اما حال که از خانم اسخاکه نام بردیم، باید از یک زن ایرانی‌ - هلندی دیگر هم یاد کنیم که در پارلمان هلند و در مرتبه‌ای بالاتر، تأمین مالی، هماهنگی و تهیه خط مشی اضلاع این شبکه (بنیاد هیفوس - شبکه رسانه‌های وابسته به هیفوس و دولت هلند - و چهره‌های حقوق بشری و رسانه‌ای داخل و خارج از کشور) را بر عهده دارد؛ «فرحناز(فرح) کریمی»، نماینده ایرانی‌تبار پارلمان هلند که در گزارش بعدی مفصل به نقش ایشان در این جریان در هم‌ تنیده‌ی برانداز، خواهیم پرداخت؛ شبکه‌ای متشکل از چند سایت فارسی‌زبان بیگانه - روزآنلاین، رادیو زمانه، رادیو فردا، گویا و ...-  با انبوهی از خبرنگاران فراری از کشور که در آن‌ها لانه کرده‌اند و متأسفانه در داخل نیز برخی دنباله‌رو آن‌ و در ارتباط مستمر و هماهنگی کامل هستند. مشرق درباره این جریان، بیشتر خواهد گفت.



منابع:

http://www.ariseindiaforum.org/ford-foundation-hivos-panos-dutch-embassy-kejariwal-american-agent/

http://www.endole.co.uk/company/08394991/jfi-ngo-ltd

https://www.hivos.org/activity/no-forced-sex-change

https://www.hivos.org/news/edwin-huizing-new-ceo-hivos

https://hivos.org/womens-empowerment

https://www.hivos.org/about-hivos

http://irevolution.net/2008/06/26/global-voices-summit-fund-for-cyber-activism/

http://www.marietjeschaake.eu/2015/06/media-bbc-persian-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C/

http://www.radiofarda.com/content/f3-eump-talks-about-travel-iran/27060865.html

https://www.hivos.org/our-network

https://www.hivos.org/activity/iranian-womens-alternative-e-broadcasting-2012-2014

http://www.hivos.net/News/Hivos-International-goes-digital/Human-rights/Hivos-blacklisted-in-Iran

http://archief.hivos.nl/dut../community/partner/10011206

http://www.krachtvancultuur.nl/en/current/2007/april/hivos_cinema_unlimited_award.html

http://jahannews.com/vdcauwnyi49ny01.k5k4.html

http://www.fardanews.com/fa/news/439639/

http://www.fardanews.com/fa/news/438634/

https://www.hivos.org/sites/default/files/hivos_annual_report_2014.pdf

https://www.hivos.org/partner-feedback-report-2013-and-hivos-response

https://www.hivos.org/news/justice-iran-report-helps-un-break-global-silence-rape-virgin-girls-iranian-prisons