ماشین‌ مرکب

به وسایلی كه در انجام کارها به ما كمك می‌کنند تا كارها آسان‌تر انجام شود ماشین گفته می‌شود  مانند جك اتومبیل، پیچ گوشتی، دیلم و ...

باید توجه داشت، ماشین‌ها موجب صرف جویی در كارها نمی‌شود و مقدار كار را كاهش نمی‌دهند یعنی مقدار كار انجام شده، با كمك ماشین برابر با همان مقدار كار مشابهی است كه بدون كمك ماشین انجام داده‌ایم و در این میان ماشین فقط باعث آسانی انجام كار و صرفه جویی در زمان انجام کارها می‌شود.

ماشین‌های ساده مانند اهرم برای ما کارآمد هستند اما گاهی می‌توان چند ماشین ساده را باهم ترکیب کرد و یک ماشین مرکب ساخت و بهره‌ی بیشتری برد.

در ماشین‌های مرکب مزیت مکانیکی کل دستگاه را می‌توان از حاصل ضرب مزیت مکانیکی ماشین‌های ساده سازنده‌ی آن به دست آورد.  هر وقت دو یا چند ماشین ساده با هم ترکیب شوند و یک ماشین جدیدی را به وجود آورند به آن ماشین مرکب می‌گویند. مانند مته که از ترکیب پیچ و گوه است و قرقره‌های مرکب نیز نوعی ماشین مرکب هستند. ماشین‌های مرکبی که اجزای بسیار زیادی دارند ماشین‌های پیچیده نامیده می‌شوند. مانند دوچرخه، اتومبیل، تراکتور، هواپیما و ...

قرقره مرکب

برای آنکه هم جهت نیرو را تغییر دهیم و هم مقدار نیرو را افزایش دهیم معمولاً از ترکیب قرقره‌های ثابت و متحرک به طور هم‌ زمان استفاده می‌کنیم و به این ترتیب قرقره‌ی مرکب را می‌سازیم. در قرقره مرکب، هر قرقره‌ی ثابت جهت نیرو را تغییر می‌دهد و هر قرقره متحرک مقدار نیرو را افزایش می‌دهد. مثلاً در شکل سمت راست که از ترکیب دو قرقره ثابت با دو قرقره متحرک درست شده است مسافتی که نیروی محرک طی می‌کند چهار برابر مسافتی است که نیروی مقاوم طی می‌کند یعنی در واقع نیروی ما چهار برابر می‌شود.

مته

مته ابزاری است كه برای انجام كارهای سوراخ كاری مورد استفاده قرار می‌گیرد و دنباله آن دارای دو نوع استوانه‌ای و مخروطی می‌باشد. مته یک نوع ماشین مرکب است.

مته‌ها از نظر جنس سه گروه هستند:

1) مته‌هایی كه از جنس فولاد ابزار سازی غیر آلیاژی ساخته می‌شود این مته‌ها را با حروف ws مشخص می‌کنند و مقاومت حرارتی آن‌ها تا 200 درجه سانتی‌گراد می‌باشد و برای سوراخ كردن قطعات نرم مثل آلمینیوم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

2) مته‌هایی كه از جنس فولاد ابزار سازی آلیاژی ساخته می‌شوند و با حروف hss و یا ss مشخص می‌شوند این مته‌ها دارای تحمل حرارت تا 600 درجه سانتی‌گراد می‌باشند و برای سوراخ كاری قطعات با سختی متوسط مانند آهن استفاده می‌شوند.

3) مته‌هایی كه از جنس فولاد ابزار سازی آلیاژی ساخته می‌شوند و برای اینكه تحمل درجه حرارت آن‌ها بالا رود نوك این مته‌ها را به وسیله الماس مسطح می‌کنند و این مته‌ها با حروف hm مشخص می‌شوند و دارای تحمل درجه حرارت تا 900 درجه سانتی‌گراد می‌باشند و برای سوراخ كاری فلزات سخت مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تهیه: مرتضی عرفانیان