بررسی عملیات كربلاي 5

1-عملیات كربلاي 5 -رویکرد ارتش»

نام گذاري سال ۱۳۶۵ به سال سرنوشت از طرف ايران و عدم موفقيت عمليات كربلا ۴ به دليل كشف محورهاي نفوذي ايران توسط دشمن پيش آمد، بحراني براي فرماندهان جنگ به وجود آورد كه موجب شد فرماندهي عالي جنگ براي انجام يك عمليات، تضمين پيروزي طرح هاي عملياتي را در خواست نمايد.

اين درخواست نيز باعث گرديد تاك متر كسي خطر را براي انجام يك عمليات قبول نمايد ولي به دليل آنكه پذيرش بن بست در جنگ،هدف عمده اي بود كه استكبار جهاني انتظار داشت فرماندهي سپاه پاسداران با كسب تجربه نقاط ضعف عراق و آسيب پذير بودن مواضع عراقي ها در منطقه شلمچه، عمليات كربلا ۵ را طراحي كرد و با پيش بيني اهدافي با عمق كمتر در داخل خاك عراق به اجراء درآورد.
در اين عمليات نقش ويژه اي به عهده نيروي هوائي ارتش، هوانيروز و يگانهاي پشتيباني كننده از نيروي زميني ارتش مانند توپخانه سنگين زميني ارتش مانند توپخانه سنگين و احداث پل هاي مورد نياز گذاشته شد.
چهار قرارگاه نجف ،قدس ،كربلا و نوح با بيش از ۱۰ لشكر به مواضع سپاه سوم،ششم و هفتم عراق يورش بردند تا منطقه شلمچه را تصرف نموده و امكان پيشروي به سمت بصره را فراهم آورند. در شكل كلي همان طرح عمليات كربلا ۴ با تغييرات جزئي و با رمز يا زهرا (س) اجراء گرديد قرارگاه نوح پشتيباني را به عهده گرفت و محور پيشروي از شلمچه به طرف تنومه تعيين شد و بر اساس ماموريت محوله، قرار بود قرارگاه كربلا در شمال، قرارگاه قدس در مركز و قرارگاه نجف در جنوب از خطوط مرزي عبور كرده و بعد از تصرف بوبيان ،كوت سواري و شلمچه در امتداد شط العرب به طرف تنومه ادامه حمله دهند. ولي ارتش عراق براي سد كردن حركت رزمندگان ايران حاضر شد بهاي سنگيني پرداخت نمايد لذا با گسيل انبوه نيروهاي خود به منطقه اي به وسعت كم در زير آتش شديد و موثر نيروي خودي ايستادگي نمود. برادر حسين خرازي و اسماعيل دقايقي از فرماندهان سپاه پاسداران در اين عمليات به شهادت رسيدند.
نتيجه :
-    مواضع متعددي درخاك عراق به اشغال ايران درآمد كه بالغ بر ۷۵ كيلومتر مربع بود.
-    حدود ۹۰۰۰۰ عراقي كشته و زخمي شد و ۲۳۸۵ نفر به اسارت درآمدند.
-    ۸۰۰ تانك و نفربر منهدم شد و ۱۹۰ دستگاه به غنيمت درآمد.
-    ۴۰ هواپيما و ۵ بالگرد سقوط كرد.
-    ۱۸۰ عراده توپ و ۹۰ قبضه پدافند هوائي منهدم و ۲۰ عراده توپ نيز به غنيمت درآمد.
-    بعد از عمليات شمارش معكوس پايان جنگ شروع شد كه منجر به صدور قطع نامه ۵۹۸ در سال ۱۳۶۶ گرديد.

منبع : کتاب اطلس نبردهای ماندگار
نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی

2-بررسی عملیات كربلاي 5 -رویکرد سپاه

عملیات كربلاي 5
منطقه: جبهه جنوبي - شلمچه - كانال زوجي
رمز: يازهرا (س)
 تاريخ: 19/10 تا 02/12/1365
هدف: تصرف شلمچه و پيش‌روي به سوي بصره
وسعت منطقه آزادشده: حدود 75 كيلومتر

نام‌گذاري سال 1365 به "سال سرنوشت" و عدم موفقيت در عمليات "كربلاي4" بحران بزرگي را براي فرماندهان جنگ ايجاد كرده بود. آقاي هاشمي رفسنجاني به عنوان فرماندهي عالي، ادامه جنگ را به شرط تضمين پيروزي مقبول مي‌دانست و فرماندهان يگان‌هاي سپاه نيز كه از نتايج عمليات "كربلاي4" دچار فشار روحي بودند و نيز استحكامات شلمچه را غيرقابل عبور مي‌دانستند، نه تنها تضمين پيروزي را ميسر نمي‌ديدند. بلكه كسب موفقيت در شلمچه را غير قابل دسترسي ارزيابي مي‌كردند. اما در اين ميان فرمانده كل سپاه كه از شكست در كربلاي 4، فقط ضعف دشمن در شلمچه را شناسايي كرده بود، از نادر افراد اميدواري بود كه در جلسات تصميم‌گيري بر اجراي عمليات در منطقه شملچه اصرار مي‌ورزيد و به عبارت ديگر، اگرچه عمليات "كربلاي4" به موفقيت نينجاميد، ليكن تاكتيك به كار رفته در آن عمليات در محور شلمچه كه سبب شكسته شدن خط دشمن و نفوذ به عمق مواضع آن‌ها شد، آسيب‌پذيري موانع مستحكم شرق بصره را آشكار ساخت. به هر صورت، عمليات "كربلاي5" در وضعيت بسيار دشواري طراحي و بلافاصله آغاز شد. در اين عمليات مواضع عراق در كانال پرورش ماهي، پنج ضلعي و شلمچه از سمت شمال مورد هجوم قرار گرفت و بسياري از دژهاي نفوذناپذير تسخير شد. از آن جا كه اين عمليات تنها دو هفته پس از پايان عمليات كربلاي 4 به وقوع پيوست، دشمن از نظر زمان غافل‌گير شد. همچنين به دليل اين كه جهت هجوم نيروهاي خودي، خلاف جهت آرايش نيروهاي عراقي بود، در تاكتيك نيز دشمن غافل‌گير شد. به اين ترتيب خشنودي عراق در متوقف كردن عمليات ابوالخصيب (كربلاي4) ديري نپاييد و دو هفته بعد بصره كه زمين‌هاي اطراف آن بسيار مسلح و نفوذناپذير شناخته مي‌شد، در مقابل هجومي جديد و تهديدي جدي قرار گرفت؛ هجوم نيروهاي پياده‌اي كه اگر به زرهي و هلي‌كوپتر تجهيز شده بودند، پيشروي آنان تا دروازه بصره مسلم به نظر مي‌رسيد. فرصت دادن به نيروهاي رزمي سپاه و واگذاري اين منطقه، به معناي تسليم عراق و تحقق خواسته‌هاي جمهوري اسلامي ايران در جنگ بود، لذا عراق پذيرفت كه براي سدّ كردن حركت رزمندگان ايران بهاي سنگيني بپردازد و با گسيل انبوه نيروهاي خود به منطقه‌اي با وسعت كم، در زير آتش شديد و مؤثر نيروي خودي ايستادگي نمايد. اين اقدام كه به متلاشي شدن شمار فراواني از يگان‌هاي عراقي انجاميد، بدين معنا بود كه دشمن براي از دست ندادن زمين شرق بصره، آماده پذيرش تلفات فراوان است. در عين حال ارتش عراق نتوانست مانع از سقوط مواضع خود در شرق بصره شود و 80% از هدف‌هاي عمليات كربلاي 5 تأمين شد. پيروزي ايران در اين زمين شمارش معكوس پايان جنگ را در پي داشت. عبور از استحكامات شرق بصره نشان داد پيروزي ايران در هر وضعيت متصور است و استحكامات و تجهيزات عراق نمي‌تواند در بازداشتن رزمندگان ايران نقش تعيين كننده‌اي داشته باشد، لذا براي جلوگيري از شكست ارتش عراق تلاش گسترده‌اي صورت گرفت كه در نهايت به تصويب قطع‌نامه 598 انجاميد. در اين عمليات حسين خرازي و اسماعيل دقايقي فرماندهان لشكر 14 امام حسين (ع) و 9 بدر به شهادت رسيدند. [1]

[1] برگرفته از کتاب اطلس جنگ ایران و عراق، فشرده نبردهای زمینی، حسن دری،  مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ